بررسی تنوع ژنتیکی برخی توده‌های هندوانۀ ابوجهل (Citrullus colocynthis L.) بر پایۀ صفات ریخت‌شناختی و فیتوشیمیایی میوه و بذر

در این تحقیق هفده تودۀ هندوانۀ ابوجهل (حنظل) از مناطق مختلف ایران در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات گروه مهندسی علوم باغبانی دانشگاه تهران کشت شدند. برخی ویژگی­های ریخت‌شناختی (مورفولوژیکی) میوه و نیز ترکیب‌های فنلی و کارتنوئیدی و همچنین میزان اسیدهای چرب بذر آن­ها ارزیابی شدند. بر پایۀ نتایج بیشترین شمار میوه در بوته و عملکرد در تودۀ "ارزوئیه" مشاهده شد، درحالی‌که بیشترین وزن تک میوه در تودۀ "خوراسگان 5" مشاهده شد. بیشترین میزان ترکیب‌های فنلی در میوه­های تودۀ "کرمان" و "یزد" (88 میلی­گرم اسیدگالیک در گرم وزن خشک) وجود داشت و بالاترین ترکیب‌های کارتنوئیدی در توده­های "اراک" و "اهواز" (85 میکروگرم در میلی­گرم وزن خشک) وجود داشت. بیشترین محتوای اسید چرب لینولئیک در بذر تودۀ "ارزوئیه" (4/72%) و بیشترین میزان اولئیک اسید در توده "خوراسگان" 2(8/13%) مشاهده شد. وزن میوه با قطر میانبر (مزوکارپ) مرکزی و میانبر حاوی بذر همبستگی مثبت به نسبت بالایی (69/0=r) داشتند. بین میزان اسید استئاریک و طول بذر همبستگی منفی بالایی (775/0-=r) وجود داشت که بذرهای کشیده­تر حاوی میزان اسید استئاریک کمتری بودند. در تجزیۀ خوشه‎ای، در فاصلۀ 5 واحد بر پایۀ روش وارد توده‌ها در چهار گروه قرار گرفتند و یک توده از "کرمان" به‌طور جداگانه در یک خوشه قرار گرفت که میزان ترکیب‌های فنولی بالایی داشت. تنوع بالا در صفات میوه و میزان ترکیب‌های فیتوشیمیایی می‌توان استنباط کرد، هندوانه‌های ابوجهل در کشور تنوع بالایی دارند و بر پایۀ عملکرد و رشد مناسب بوته‌ها امکان زراعی کردن این محصول وجود دارد.